|homo, inis m – человек |aegrotus, a, um – |

|video, vidi, visum 2 |больной |

|видеть, pass. kазаться |facilis, e – легкий |

|domesticus, a, um – |consilium, i n – совет, |

|домашний |решение |

|iucundus, a, um – |vertex, icis m – вершина|

|приятный | |

|gravis, e – тяжелый, |mons, ntis m – гора |

|важный, веский |nix, nivis f – снег |

|consuetudo, inis f – |aeternus, a, um – |

|привычка, обычай |вечный, бесконечный |

|voluptas, atis f |preciosus, a, um – |

|удовольствие, |дорогой, ценный |

|наслаждение, радость |vetus, eris – древний, |

|percipio, cepi, ceptum 3|старый, давний |

|– принимать, ощущать, |amplus, a, um – большой,|

|воспринимать |широкий |

|vilis, e – дешевый |sumo, sumpsi, sumptum 3 |

|aeger, gra, um – тяжелый|– начинать |

ЗАДАНИЕ XIV

Формы числительных

Употребление числительных

А. Прочитайте, разберите и переведите текст.

Summarium historiae Romanae

Annos numerabant Romani ab anno Urbis conditae (ab urbe condita=ab U.c.),

qui annus fuit ante aeram nostram septingentesimus quiquagesimus tertius.

Initio reges per annos circiter ducentos quinquaginta civitatem ad

arbitrium suum rexerunt. Anno quingentesimo nono, sive ab Urbe condita

ducentesimo quadragesimo quarto, postquam expulsus est ex regno Tarquinius

Superbus, creati sunt duo consules, qui potestatem parem habebant atque

alter alterum coercebat. Hunc statum quinque fere saecula observaverunt

Romani. Iam anno ducentesimo sexagesimo sexto tota fere Italia in potestate

Romanorum fuit.

Anno tricesimo imperium occupavit Augustus, qui primus imperator populi

Romani fuit. Imperatoribus paruit imperium Romanum usque ad annum

quadringentesimum septuagesimum sextum aerae nostrae, sive millesimum

ducentesimum tricesimum ab Urbe condita.

СЛОВА

|condo, didi, ditum 3 – |par, paris – равный, |

|воздвигать, основывать; |одинаковый |

|ab urbe condita – от |coerceo, cui, citum 2 – |

|основания города |сдерживать |

|initium, i n – начало |observo, avi, atum, are |

|arbitrium, i n – решение|– оберегать, соблюдать |

| |fere – почти, |

|expello, puli, pulsum 3 |приблизительно |

|– выгонять |saeculum, i n – век |

|creo 1 – избирать |consul, ulis m – консул |

В. написать все числительные римскими цифрами.

Статьи для домашнего чтения в первом семестре

1. Conspectus historiae Romanae

Origo populi Romani ab Aenea ducitur, ut mythus narrat. Aeneas, dux

Troianorum, Troia deleta (после разрушения Трои) profugit, mox patriam

novam in Italia sibi gentique comparavit. Hac stirpe sunt nati gemini

Romulus et Remus, quorum ab altero, Romulo, Roma condita est. Quod Romani

paucas mulieres habuerunt, virgines Sabinas ad spectacula invitatas rapere

decreverunt. Bellum inde ortum ipsae Sabinae composuerunt.

Mortem regis Romanorum primi interregnum secutum est. Post interregnum

Numa Pompilius, rex pacis, regnabat. Templum dei Iani, quod apertum semper

bellum significabat, Numae Pompilii regis tempore clausum erat.

Multa bella a rege Romanorum tertio Tullo Hostilio gerebantur. Bellum

inter Romanos Albanosque certamen trigeminorum, qui Horatii et Curiatii

appellati sunt, discrevit. Victoriam Romanis Horatii reportabant, itaque

etiam Alba Longa Roma regebatur.

Rex Romanorum quartus Ancus Martius erat. Post illum Tarquinius Priscus

regnabat, a quo praeter suos etiam filius servae educabatur. Hic adolescens

ad regnum obtinendum ab uxore regis mortui quoque adiutus est. Sic factus

estServius Tullius, rex Romanorum sextus, qui instituta legesque populo

Romano dedit. Sed filia regis una cum marito regnum patrium appetebat.

Gener Servii Tullii, Tarquinius, qui postea Superbus est nominatus, solum

per corpus mortuum regis regnum obtinere potuit.

Rex ultimus multa oppida vi ac dolo occupavit. Postquam Tarquinius

Superbus anno ducentesimo quadragesimo quarto post Urbem conditam regno

expulsus est, regnum concidit.

Libertatem populus Romanus, iam pridem optabat exspectabatque. Post reges

expulsos primi consules L. Iunius Brutus et Tarquinius Collatinus rei

publicae praefuerunt.

2. De magistratibus Romanorum

Senatus et magistratus rem publicam Romanam administrabant. Summi

magistratus erant consules, praetores, aediles, quaestores. Quaestores

cosulibus in bello aderant, aut in urbe aerarium administrabant. Aedilibus,

cura viarum et aedificiorum publicorum mandata erat. Diebus festis in circo

populo (прил. ( 22) ludos parabant, nam Romani ludis valde delectabantur.

Nota sunt verba: “Panem et circenses!”

Praetores iudicabant: praetor urbanus de controversiis civium, praetor

peregrinus de controversiis civium et peregrinorum. Inter omnes magistratus

consulum potestas summa fuit. In bello consules duces exercituum erant, in

pace civitatem administrabant. Saepe apud populum aut in senatu orationes

de legibus habebant. Lictores ante consules portabant fasces - securim,

virgis circumdatam; primo enim consulibus potestas vitae necisque in cives

erat.

Itaque fasces signum potestatis erant.

3. Censores Romani

Quinto anno Romae bini censores creabantur. Deligebantur ex numero eorum,

qui consulatu optime functi erant. Magna erat censorem potestas, neque

quisquam apud Romanos in maiore honore erat quam illi. Censores non modo

censum civium habebant, sed etiam mores probabant. Si quis agricola agrum

suum non diligenter colebat, id non sine aliqua poena erat. Item, quicumque

eques equum suum non satis curaverat, a censoribus notabatur. Si quod

facinus comissum erat, censores poenam constituebant. Cives, qui aliquid

gravius commisserant, tribu movebantur. Quisquis senatorum facinoris

convictus erat, senatu movebatur.

4. Gentes Italiae

Italiam superiorem habitabant Galli. Hanc partem Italiae, quae cis Alpes

sita erat, Romani Galliam Citeriorem vel Cisalpinam appellabant. Maior erat

ea Gallia, quae Gallia Ulterior vel Transalpina appellabatur, quod trans

Alpes sita erat.

Romanorum finitimi erant Etrusci, qui prioribus temporibus ex Asia in

Italiam venerant, ut fama est. Interiores partes Italiae incolebant Sabini,

Aequi aliaeque nationes, quibuscum Romani diuturna bella gesserunt.

Difficillimum fuit cum Samnitibus, qui Romanis simillimi erant virtute,

foedus facere. Quo facto (после его заключения) pleraeque gentes Italiae

mediae et inferioris Romanis parebant.

Italiam inferiorem Romani Magnam Graeciam appellabant, quod Graeci ibi

plurimas colonias constituerant. E quibus urbi Romae proximae erant Cumae

et Neapolis.

5. De Roma antiqua

Roma antiqua in septem collibus ad amnem Tiberim sita erat. Prima

Romanorum sedes erat collis Palatinus. In valle, sub radicibus montis

Capitolii sita, forum Romanum patebat. Ibi cives diu negotia publica et

privata tractabant. In campo, inter Capitolium et Tiberim sito, antiquis

temporibus milites exercebantur, itaque campus Martius appelabatur. In

Tiberi numerus pontium magnus erat. Postea urbs novis foris ornabatur.

Templa pulchra et signa praeclara animos civium delectabant. Pulchritudo

urbis apud omnes gentes nota erat. Itaque Romam, a pastoribus quondam

conditam, iure scriptores lumen gentium appellabant.

6. Colosseum

Romae multae columnae, arcus, templa theatraque antiqua deleta sunt.

Tamen hodie quoque nonnullae reliquiae Romae antiquae ostentari possunt.

Roma merito “Roma aeterna” vocatur. Optime illud theatrum conservatum est,

quod iussu T.Flavii Vespasiani aedificatum est et olim ex eo amphitheatrum

Flavium nominabatur. Hoc amphitheatrum postea Colosseum appellatum est ex

colossea statua Neronis, quae hic collocata erat. Tum, quum id aedificatum

erat, id est anno aerae nostrae octogesimo, per centum dies ludi magnifici

Romanis a magistratibus praebebantur. Quibus diebus permultae bestiae

necatae erant. Magistratus Romani hos ludos dabant, et vulgus eis

delectabatur.

Mirus aspectus praebetur eis, qui illi theatro appropinquant. Alti muri

eius theatri, quod ovi formam habet, ornantur magnificis columnis.

Colosseum amplissimum fuit: ab octoginta septem igitur milibus Romanorum

compleri potuit. Diebus festis per octoginta introitus, quos videmus,

magnae virorum feminarumque manus amphitheatrum intrabant. His diebus enim

totus fere populus Romanus advolabat. Ei, qui aderant, summo studio (прил.

( 11) spectacula, quae eis dabantur, spectabant. Bestiae, ex Africa

importatae, quae in caveis sub arena sitis continebantur, in arenam

agitabantur. Quae postquam illam intraverunt, inter se pugnabant et

necabant. Sed etiam homines cum his pugnare debuerunt. Postremo viri iuxta

has bestias necati humi iacebant. Quae spectacula Romanis gaudeo (прил. (

23) fuerunt!

7. De oratoribus Graecorum et Romanorum

Multi sunt oratores clari Graecorum et Romanorum. Princeps oratorum

Graecorum Demosthenes erat. Clarae sunt Demosthenis orationes in Philippum,

regem Macedonum. Pro libertate patriae orationibus certabant. Frustra

orationibus civitates Graeciae ad concordiam incitabat. Discordia civitatum

libertatem Graeciae delevit.

In numero clarorum oratorum Romanorum erat Marcus Tullius Cicero.

Ciceroni non solum libri scriptorum Romanorum noti erant, sed etiam libri

scriptorum Graecorum. Nota sunt opera Ciceronis de philosophia et de

institutione oratoria; notae sunt epistulae et orationes clari oratoris.

Orationes Graecorum et Romanorum etiam post multa saecula animos hominum

delectant.

8. De Germanorum antiquorum moribus

Germani agriculturae non student; magna pars victus eorum in lacte,

caseo, carne consistit. Multum in venationibus sunt. Cibi genere et

exercitatione et libertate vitae vires aluntur et corpora immensa

magnitudine gignuntur. Atque consueverunt locis frigidissimis pellibus

parvis modo corpora tegere et lavari in fluminibus.

Quum civitas bellum gessit, magistratus creantur. Ei bello praesunt et

potestatem vitae necisque habent. In pace principes regionum atque pagorum

inter suos ius dicunt controversiasque decernunt.

Germani non agri modum certum habent aut fines proprios, sed magistratus

ac principes in annos singulos hominibus agros attribuunt atque anno post

alio transire cogunt.

Germani neque oppida incolunt, neque sedes inter se iunctas habent, ut e

Taciti libro cognoscimus.

9. De Gallorum et Germanorum deis

Caesar in eis libris, qui “Commentarii de bello Gallico” dicuntur, et de

bellis, quae cum populis Gallorum et Germanorum Romani diu gerebant, et de

moribus institutisque eorum scribit. Tacitus quoque ille rerum scriptor

Romanus, in libro suo de origine, situ, moribus ac populis Germaniae dicit.

Caesar scribit: Galli deorum maxime Mercurium colunt. Hunc Viarum ducem,

hunc mercatorum custodem appellant. Post hunc colunt Apollinem et Martem et

Iovem et Minervam. De his deis eandem fere opinionem, quam reliquae gentes,

habent: Iuppiter imperium deorum tenet, Apollo morbos depellit, Minerva

operum atque artificiorum initia tradit, Mars bella regit. Huic deo Galli,

quum proelium committere in animo habent, plerumque praedam promittunt.

Quum adversarios superaverunt, bestias adversariorum necant, conferunt in

unum locum reliquas res, quibus magnos tumulos exstruunt. In Galliae

civitatibus nemo fere religionem et mores populi laedit vel neglegit. Si

qui neglegunt vel laedunt, ab aliis contemnantur; his ceteri de via

decedunt, aditum eorum, sermonemque defugiunt.

De Germanorum deis autem Caesar nihil nisi haec scribit: Germani in

deorum numero eos solos, dicunt, quos vident et quorum opibus iuvantur:

Solem et Vulcanum et Lunam.

In Taciti libro legimus: a Germanis maxime Mercurius colitur. Cui Germani

certis diebus etiam homines sacrificant. Herculem et Martem concessis

bestiis placant. Ceterum Germani deos neque parietibus includunt, neque in

hominis speciem fingunt.

10. De causa belli Troiani

Erant nuptiae Pelei, regis Thessaliae, et Thetidis deae. Omnes dei

invitati erant, praeter Discordiam. Dea Discordiae ira commota est et malum

aureum inter epulantes iactavit, in quo inscriptum erat: “Pulcherrimae”.

Diu Iuno, Minerva et Venus de malo certabant. Denique iussu Iovis a

Mercurio ad Paridem, regis Priami filium, deductae erant. Iuno Paridi

potentiam, Minerva sapientiam, Venus Helenam, pulcherrimam omnium mulierum,

promisit.

Paris Veneri malum tradidit. Paulo post a Priamo patre in Graeciam missus

est. Ibi Helenam, Menelai regis uxorem, rapuit. Hinc bellum Troianum

incipitur. Decem annos ad Troiam pugnatum erat. Denique Troia a Graecis

dolo capta et deleta est.

ЗАДАНИЕ XV

1. Оборот accusativus cum infinitivo

2. Времена и залоги инфинитива

3. Распознавание оборота acc. c. inf. в тексте

А. Прочитайте, разберите и переведите предложения. Подчеркните

управляющий глагол, accusativus (логич. подл.) и infinitivus (логич.

сказ.).

1. Victorem a victo superari saepe videmus. 2. Urbem Syracusas maximam

esse Graecarum urbium pulcherrimamque, saepe audistis (Cic.). 3. Pompeios,

celebrem Campaniae urbem, consedisse terrae motu, audivimus (Seneca). 4. A

patre meo audivi, Diocletianum principem iam privatum dixisse, nihil esse

difficilius, quam bene imperare (Fl. Vopiscus). 5. Apollo Pythius oraclum

edidit, Spartam nulla re alia, nisi avaritia, esse perituram (Cic.). 6.

Apparuit nescire eos victoria et tempore uti (T.Livius). 7. Cato dixit,

litterarum radices amaras esse, fructus iucundiores. 8. Aiunt homines plus

in alieno negotio videre (Sen). 9. Tibi discedens pollicitus sum me omnes

res tibi perscripturum (Cic.). 10. Quid? Credebas dormienti tibi haec

confecturos deos? (Terentius). 11. In castra nuntius pervenit Romae

coniurationem patefactam (Sallustius).

De Aenea

Antiqui poetae Romanorum tradunt egregium virum Troianum, Aeneas nomine,

post Troiam (после взятия Трои) a Graecis captam a Troiae ora in Italiam

venisse. Narrant eum fato (прил. ( 19) profugum multum terra marique

iactatum esse ob iram Iunonis, deae saevae. Nam fato destinatum est

Troianos cum Aenea in Italiam venturos esse et ibi ab eis oppidum novum

Страницы: 1, 2, 3, 4, 5, 6